Zwiedzaj Żuławy i Mierzeję pociągiem!
Szanowni Podróżni,
W związku ze zbliżającym się długim weekendem majowym w okresie Święta Bożego Ciała (26-29.05.2016), uruchamiamy pociągi Żuławskiej Kolei Dojazdowej przez 3 dni tj. 26, 27 oraz 28 maja 2016 roku. Przejdź do rozkładu jazdy.
Trzy dni to idealny czas na zwiedzenie licznych atrakcji Żuław i Mierzei Wiślanej. Dzięki pociągom kursującym po sieci Żuławskiej Kolei Dojazdowej w czasie trwania długiego weekendu, dotarcie do wszystkich miejsc jest na wyciągnięcie ręki. Dajemy bowiem możliwość skutecznego podróżowania połączonego z czerpaniem satysfakcji z jazdy wagonem odkrytym typu „letniak” za jedyne 99 zł przez całe trzy dni! Bilet sieciowy weekendowy uprawnia do nieograniczonej ilości przejazdów pociągami Żuławskiej Kolei Dojazdowej w dniach 26 – 28 maja 2016. Przygotowaliśmy również w tej wersji bilet ulgowy z 50% zniżką dla dzieci powyżej 4 lat, młodzieży szkolnej oraz studentów. Dzieci do ukończenia 4 roku życia podróżują bezpłatnie pod opieką osoby dorosłej. Zapraszamy do zaplanowania niezapomnianej wycieczki po Żuławach i Mierzei Wiślanej z uwzględnieniem naszych pociągów i biletu weekendowego 🙂
NOWY DWÓR GDAŃSKI – samo serce Żuław, miasto powiatowe położone nad rzeką Tugą. To właśnie tutaj znajduje się baza i zaplecze techniczne naszej kolei. Zapraszamy na stację kolei wąskotorowej przy ul. Dworcowej 29 – po wcześniejszym telefonicznym uzgodnieniu nasz pracownik chętnie oprowadzi Państwa po terenie stacji. Obowiązkowym punktem wizyty w mieście jest również Żuławski Park Historyczny. Spacerując przez centrum możemy również natrafić m.in. na jedną z pierwszych w Europie konstrukcji żelbetonowych – wieżę ciśnień z 1909 roku, most zwodzony z 1936 roku czy spichlerz nad Tugą z 1878 roku.
Nowy Dwór Gdański z lotu ptaka. Fot. Marek Opitz
CYGANEK – pierwszym przystankiem na trasie kolei wąskotorowej z Nowego Dworu Gdańskiego na północ jest Cyganek. Zwyczajowo nazywano tak osadę na lewym brzegu rzeki Tugi, z prawej strony zwanej Żelichowo. Już od czasów mennonitów mieścił się tutaj Cmentarz Jedenastu Wsi, gdzie grzebano zmarłych, często różnych wyznań z okolicznych wiosek. W XIII wieku powstał w Cyganku kościół katolicki, typowy dla regionu Żuław wiejski kościół gotycki. Na szczęście przetrwał on do dzisiaj. Świątynia służy obecnie wiernym kościoła greko-katolickiego. W miejscu dawnego cmentarza mennonickiego funkcjonuje lapidarium – zbiór kamieni nagrobnych z całych Żuław, stanowiące filię Muzeum Żuławskiego, prowadzonego przez Klub Nowodworski.
Oprócz kościoła greko-katolickiego ze wspaniałym, zabytkowym wyposażeniem oraz lapidarium w Cyganku można zwiedzać zrekonstruowany dom podcieniowy Marka Opitza. Cyganek jest celem podróży licznych grup turystycznych. Poza zwiedzaniem urokliwego zakątka w zakolu Tugi, można skorzystać z bogatej oferty kulturalnej domu podcieniowego, m.in. warsztatów serowarstwa lub piwowarstwa. O wszystkich ciekawych wydarzeniach informuje Kalendarz Żuławski
Dom podcieniowy w Cyganku. Fot. Marek Opitz
RYBINA – na trasie Żuławskiej Kolei Dojazdowej znajduje się do dzisiaj czynny wyjątkowy zabytek hydrotechniczny. Między miejscowościami Świerznica i Rybina zbudowano w latach 1905-1906, w ciągu linii Stegna – Nowy Dwór Gdański kolejowy most obrotowy na rzece Szkarpawie. Imponująca konstrukcja składa się z przęsła obrotowego o długości 37,5 m, wspartego na środkowym filarze głównym oraz krótszego przęsła stałego, opartego na filarze dodatkowym i jednym z przyczółków. Długość mostu wynosi łącznie 43,5 m. Mechanizm podnoszenia i obracania mostu zamontowano na środkowym filarze. W pozycji „dla kolei” most jest wciągnięty na poduszki na przyczółku południowym i filarze północnym. Na filarze głównym wsunięty jest ponadto w dwie dodatkowe poduszki. Dzięki temu odprężone jest główne łożysko, zwane królewskim. Dodatkowym zabezpieczeniem jest rygiel, o budowie podobnej do rygla w obrotnicy (spotykanej jeszcze w niektórych w parowozowniach). Dla obrócenia mostu należy opuścić go z poduszek, by most oparł się całym ciężarem na łożysku królewskim. Wówczas możliwy jest obrót, realizowany systemem kół zębatych. Za „napęd” służy dwóch zwrotniczych, którzy wielkim kluczem wykonują dwanaście obrotów. Przy zabezpieczaniu mostu w pozycji „dla żeglugi” ponownie musi zostać on wciągnięty na poduszki. Unikalna budowla z 1906 r. wciąż jest obsługiwana zgodnie ze sztuką z początku ubiegłego stulecia!
Po likwidacji w 1996 r. Gdańskich Kolei Dojazdowych most wpisano do rejestru zabytków. Na szczęście przetrwał okres zawieszonych przewozów bez większego uszczerbku. Przez chwilę, gdy remontowano zwodzone mosty drogowe w Rybinie, służył za tymczasową kładkę dla pieszych. Poza tym, most jest stale doglądany przez mieszkańców tak Rybiny jak i Świerznicy, bo stanowi jeden z elementów lokalnej tożsamości, niestety częściej doceniany przez przyjezdnych niż mieszkańców Żuław.
Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych użytkujące unikalny zabytek, uzyskało w 2014 r. dotację Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na wykonanie ekspertyzy mostu wraz z elementami projektu budowlanego.
Pociąg ŻKD przejeżdża przez most obrotowy nad Szkarpawą. Fot. Przemysław Strzyżewski
STEGNA – to największa miejscowość na nadmorskim odcinku naszej kolejki. Tutaj rozjeżdżają się pociągi w trzech kierunkach: do Mikoszewa (na Prawy Brzeg Wisły), do Sztutowa oraz do Nowego Dworu Gdańskiego. Stacja węzłowa Stegna Gdańska mieści się między ulicami Lipową i Jagiełły.
Jednym z najciekawszych architektonicznych zabytków Stegny jest kościół zbudowany w latach 1681-1683, zlokalizowany przy ul. Gdańskiej. By do niego dotrzeć najlepiej wysiąść na przystanku kolejowym Stegna Morska. Kościół wyróżnia się budową szachulcową. Dawniej służył zarówno protestantom jak i katolikom. Wewnątrz kościoła, pośród barokowego wyposażenia kryją się prawdziwe perełki, takie jak największe podsufitowe malowidło przedstawiające sceny biblijne, czy podwieszony model okrętu wojennego. Piękne barokowe organy rozbrzmiewają w wakacyjne wieczory – świątynia w Stegnie słynie z koncertów organowych. Szczegółowy program jest dostępny w internecie stronie internetowej parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa. W pobliżu przystanku Stegna Morska położony jest także słynny na całej Mierzei Wiślanej park linowy. Szczegóły na temat godzin otwarcia i zasad korzystania z parku znajdą Państwo nafanpage’u Parków Linowych „Mierzeja”. Do dyspozycji podróżnych pozostają aż 3 przystanki kolejowe w Stegnie: węzłowa stacjaStegna Gdańska oraz przystanki Stegna PKS i Stegna Morska. Jak do nich dotrzeć? Najłatwiej sprawdzić na naszej interaktywnej mapie
Kościół w Stegnie. Fot. Marek Opitz
JANTAR – wieś rybacka położona między Mikoszewem a Stegną to jeden z najdynamiczniej rozwijających się kurortów na Bursztynowym Wybrzeżu. To właśnie tutaj najłatwiej natknąć się na brzegu na prawdziwy bursztyn. Tutaj również czeka na naszych pasażerów moc atrakcji, nawet przy pochmurnej lub deszczowej pogodzie. Wysiadając na przystanku Jantar Młyn można udać się do Mini ZOO , lub do Parku Owadów. Z przystanku Jantar Port, idąc ulicą Morską najszybciej dotrzemy do plaży i do przystani rybackiej, gdzie przy odrobinie szczęścia można nabyć rybkę prosto z kutra.
Plaża w Jantarze. Fot. Marek Opitz
MIKOSZEWO – Park Krajobrazowy Mierzeja Wiślana obejmuje swoim zasięgiem również ujście największej polskiej rzeki – Wisły. Żuławską Koleją Dojazdową mogą Państwo dojechać do samego wału przeciwpowodziowego, a stamtąd udać się na spacer wzdłuż Wisły aż do jej ujścia. Na naniesionych przez prądy rzeki, zakumulowanych na jej ujściu piaszczystych łachach gniazdują w sezonie letnim tysiące ptaków, a ostatnio te miejsca upodobała sobie foka szara, która niedawno powróciła do Bałtyku. W minionych latach zaobserwowano prawie sto fok odpoczywających na piaszczystej, tymczasowej wysepce. Wspaniały pomysł na wiosenny, lub letni spacer!
Wisła posiada kilka odnóg na swoim ujściowym odcinku. Żuławy to obszar akumulacyjny Delty Wisły. Od Bałtyku odgradza je piaszczysty wał Mierzei Wiślanej, ciągnący się od samego Gdańska aż po Pilawę (Federacja Rosyjska). Od wielu stuleci część wód do Zalewu Wiślanego i do Morza Bałtyckiego odprowadzają Nogat, Szkarpawa zwana Wisłą Elbląską (patrz Most Obrotowy), Martwa Wisła płynąca przez Gdańsk i Wisła Śmiała, która sama „wytyczyła” sobie koryto w 1768 r. podczas ogromnej powodzi. Właśnie dla zapobiegania skutkom wielkich powodzi, władze pruskie zdecydowały pod koniec XIX wieku o uregulowaniu Wisły w ujściowym odcinku i budowie tzw. Przekopu Wisły. Na tę okoliczność przekopano Mierzeję Wiślaną między Świbnem i Mikoszewem. Od 1895 r. główne Ujście Wisły znajduje się właśnie w pobliżu naszej stacji kolejowej.
Od samego początku funkcjonowania Przekopu Wisły, między rozdzielonymi wiślaną wodą miejscowościami kursował prom drogowy. Wkrótce po otwarciu linii kolejowej Gdańsk – Sztutowo dołączył do niego prom kolejowy. Po obu stronach zlokalizowano stacje: Lewy Brzeg Wisły (od Gdańska) i Prawy Brzeg Wisły (od Sztutowa). Unikalne rozwiązanie techniczne pozwalało na przeprawianie parowozu i kilku wagonów jednocześnie. Podczas „kursu” parowóz eżektorem parowym uzupełniał zapas wody w zbiornikach. Pociąg wspinał się na wał przeciwpowodziowy, na którym znajdowała się „zawrotka”, po czym zjeżdżał w dół i kontynuował jazdę w stronę Stegny, czy Sztutowa. Kursowanie promu zakończyło się w 1956 r., ale do dzisiaj można znaleźć na brzegu pozostałości nadbrzeża, do którego kolejkowy prom cumował.
Aby skorzystać z oferty Żuławskiej Kolei Dojazdowej i przespacerować się na Ujście Wisły, najlepiej skorzystać z pociągów relacji Sztutowo – Prawy Brzeg Wisły (stacja końcowa przy samym wale przeciwpowodziowym) lub Nowy Dwór Gdański – Prawy Brzeg Wisły.
Podróżnym dojeżdżającym z Krynicy Morskiej, Kątów Rybackich polecamy samochodem dojechać do Sztutowa i przy ul. Turystycznej po zaparkowaniu wsiąść w jeden z pociągów Żuławskiej Kolei Dojazdowej. Podróżni z Trójmiasta, Elbląga, Malborka i pozostałych miejscowości Pomorza powinni dojechać drogą krajową nr 7 lub 55 do Nowego Dworu Gdańskiego i tam wsiąść w jedno z porannych połączeń (patrz Rozkład Jazdy). Amatorom popołudniowego zwiedzania proponujemy podjechać do Stegny Gdańskiej i tam wsiadać do kolejki wąskotorowej.
Sami Państwo decydują jak długo pozostać w Mikoszewie – czy wracać po dwudziestu minutach, gdy zobaczą Państwo Wisłę z wału, czy przejść się w stronę rezerwatu „Mewia Łacha” i wybrać kolejne połączenie!
Ujście Wisły w Mikoszewie widziane z lotu ptaka. Fot. Marek Opitz
SZTUTOWO – na wschodnim końcu naszej linii kolejowej znajduje się gmina Sztutowo. Pierwszym z dwóch przystanków Żuławskiej Kolei Dojazdowej w gminie Sztutowo jest Sztutowo Muzeum. Pociąg zatrzymuje się przy bramie do Muzeum Stutthof urządzonym w byłym obozie koncentracyjnym. Zostało one powołane w 1962 r. z inicjatywy byłych więźniów obozu. Podlega pod Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jest państwową instytucją kultury. Wystawy przedstawiają los więźniów pierwszego obozu koncentracyjnego uruchomionego w czasie II wojny światowej oraz – często tragiczne – pamiątki związane z ich życiem i śmiercią. Muzeum można zwiedzać codziennie w godzinach 8.00 – 18.00. Wstęp do Muzeum jest bezpłatny. Ze względu na tematykę ekspozycji zalecamy zwiedzania z dziećmi młodszymi niż 13 lat. Więcej informacji o działalności i wydarzeniach Muzeum Stutthof znajdą Państwo na stronie www.stutthof.org
Pociąg ŻKD podczas postoju na przystanku Sztutowo Muzeum. Fot. Marcin Gola.